Nhà ở xã hội: định hướng tốt nhưng điều kiện đã lỗi thời

Trong thời gian vừa qua, từ khóa Nhà ở xã hội rất được người dân quan tâm tìm kiếm, bởi đây là cơ hội được sở hữu căn nhà trong bối cảnh giá bất động sản đang nằm ở mức quá cao. Trong nghị quyết 33/NQ-CP của chính phủ tháng 3/2023 cũng đã thông qua gói tín dụng 120.000 tỷ, cùng định hướng phát triển tới 2030 đạt 1 triệu căn Nhà ở xã hội đưa vào sử dụng.

Theo khảo sát gần đây, nhà xã hội tăng giá gấp đôi sau 5 năm cũng là tín hiệu rất tích cực cho phân khúc này, tuy nhiên việc xác định điều kiện thu nhập thấp – điều kiện quan trọng để mua được nhà có vẻ lại lạc hậu khi vẫn như 8 năm trước.

Theo quy định tại khoản 1 điều 49 của luật Nhà ở có 10 đối tượng và 3 điều kiện để được được mua nhà ở xã hội. Trong đó điều kiện "người thu nhập thấp" ở các thành phố lớn là các thành viên trong gia đình phải có thu nhập không phải nộp thuế thu nhập cá nhân, tức không quá 11 triệu đồng một tháng.

>>> Đối tượng và điều kiện để mua nhà ở xã hội năm 2023

Để thỏa mãn điều kiện này, 1 gia đình cơ bản hai vợ chồng phải có thu nhập dưới 21 triệu, mua một căn NOXH giá 1,5 tỷ, phải thanh toán trước từ 20%-30%, tương đương 300tr - 450tr, đồng thời vay Ngân hàng gói 1.200 tỷ trong 20 năm lãi suất 8.2%/năm, mỗi tháng trả gốc và lãi trung bình từ 10tr- 13tr/tháng, số tiền còn lại không đủ cho 1 gia đình có 2 con nhỏ, chưa tính tới các khoản dự phòng rủi ro.

Khảo sát do VNExpress thực hiện với hơn 15.600 người để tìm ra các khó khăn của những người mua Nhà ở xã hội

Để mua được 1 căn NOXH là một hành trình dài với các khó khăn: hồ sơ chứng minh phức tạp, tiếp cận vốn, đáp ứng điều kiện mua nhà...trong đó đối tượng hộ gia đình nghèo, hộ cận nghèo ở khu vực nông thôn cũng đang gây khó khăn cho người dân tiếp cận nhà ở xã hội.

Chị Mai Trinh, một lao động tự do tại khu vực nông thôn tại Tiền Giang cho hay: " Chị đang tìm hiểu một dự án tại P3. Mỹ Tho, để về trung tâm thành phố sinh sống cho con đi học, tuy nhiên Chị lại không đủ điều kiện mua nhà ở xã hội, vì Chị ở khu vực nông thôn, phải thuộc hộ nghèo hoặc cận nghèo, hoặc phải có HĐLĐ thì mới mua được. Mà nếu là hộ nghèo với thu nhập dưới 1,5tr/tháng thì làm sao mua được nhà, chưa kể tới việc không có HĐLĐ Chị cũng khó có thể chứng minh khả năng chi trả nếu tiếp cận vốn vay Ngân hàng".

Với những điều bất cập trong điều kiện mua nhà ở xã hội, ông Lê Hoàng Châu chủ tịch Hiệp hội bất động sản TP. HCM ( HoREA) cho rằng nên tăng mức thu nhập tối thiều không phải chịu thuế thu nhập cá nhân từ 11 lên 13 triệu đồng và tăng mức giảm trừ gia cảnh từ 4,4tr lên 5,5tr để phù hợp hơn với thu nhập thực tế sau 8 năm Luật Nhà ở 2014 đi vào thực tiễn.

Ông Trần Khánh Quang, Tổng giám đốc Công ty đầu tư BĐS Việt An Hòa, cũng cho rằng điều kiện trên hiện đã lỗi thời. Tiêu chí xác định " thu nhập thấp" đang áp dụng chưa tính đên tỷ lệ chi phí trả cho ngôi nhà trên tổng thu nhập hộ gia đình ( thông thường không được quá 50%). Trong khi giá nhà ở xã hội tăng gấp đoi sau 5 năm, còn khung thu nhập thấp dưới thuế vẫn giữ như 8 năm trước dẫn đến việc người mua nhà phải chi trả quá nửa thu nhập hàng tháng cho khoản vay ngân hàng.

Bên cạnh vấn đề thu nhập thấp, điều kiện cư trú cũng làm nản lòng người dân khi làm hồ sơ mua nhà ở xã hội, rất nhiều người dân đi làm tại các thành phố lớn muốn mua NOXH để an cư, tuy nhiên hồ sơ vẫn bị loại vì tạm trú chưa đủ 1 năm ( 1 trong 3 điều kiện mua nhà ở xã hội)

Việc định hướng 1 triệu căn nhà ở xã hội là hướng đi đúng đắn, tuy nhiên để đạt được điều đó cho tới 2030 thiết nghĩ việc tháo gỡ những bất cập trong hồ sơ đối tượng mua nhà là quan trọng.

Minh Triết 
Theo VnEpress